Kể chuyện làng báo Sài g̣n 35 năm về
trước
Nguyễn
Ang Ca
Cố văn sĩ B́nh Nguyên Lộc có nói: «Trong
làng báo có ba cây viết vừa nhà báo, vừa nhà binh cùng mang
tật nói lắp. Đó là Nguyễn Bính Thinh, Nguyễn
Đạt Thịnh và Nguyễn Ang Ca, cả ba đều
cà lăm khi gặp phải chuyện xúc động
hoặc trước... phụ nữ đẹp »
H́nh: Nguyễn Ang Ca [1989]
Quả thật An Khê
và tôi có lắm sự trùng hợp ngẫu nhiên. Cùng
họ Nguyễn và bút hiệu bắt đầu bằng
chữ An, tuy chữ Ang của tôi có G, nhưng phần
lớn khi biên thư, các bạn hay gọi tôi là An Ca. Anh An
Khê và tôi cùng giống nhau giấy căn cước: sanh
tại làng Tân Hưng, tỉnh Sa Đéc. Khi chánh thức lănh
lương nhà báo, mang danh xưng kư giả chuyên nghiệp
trùng một năm:1950. Tôi và anh An Khê có một người
anh chung trong nghề nghiệp, một «nghĩa huynh» mà chúng
tôi kính yêu như cùng chung huyết thống: anh B́nh Nguyên
Lộc. Chưa hết, anh An Khê và tôi cưới vợ
một lượt năm 1950.
Anh An Khê tên thật là
Nguyễn Bính Thinh, con trai của cố bác sĩ Nguyễn
Bính (không phải là nhà thơ Nguyễn Bính), gốc người
Trà Vinh. Bác sĩ Nguyễn Bính là vị y sĩ Đông
Dương xuất thân khóa đầu tiên ở
trường Thuốc Hà Nội. Khi c̣n đi học, bác
sĩ Nguyễn Bính làm thơ Đường và viết sách
lấy biệt hiệu là Biến Ngũ Nhy.
Ông bà bác sĩ Nguyễn
Bính (bà vốn là cô đỡ ở nhà thương Phủ Doăn,
Hà nội) có tất cả 11 người con (4 trai, 7 gái).
Trong số anh trai của An Khê có người anh thứ
tư là dược sĩ kiêm tiến sĩ khoa học, ông
Nguyễn Bính Tiên, từng có nhà thuốc tên Pharmacie Tiên
ở đường Bonard (sau nầy là Lê Lợi) ngang
bịnh viện Saigon. Xuất thân từ báo Đọc
Thấy và Đời Mới của cụ Trần
Văn Ân, viết hai loại truyện dă sử (kư tên
Cửu Lang) và t́nh cảm (kư Vân Nga). Có một thời,
độc giả rất say mê theo dơi loạt truyện dă sử
của Cửu Lang như Xương máu Phiên Ngung,
Người anh hùng mặt sắt (Mai thúc Loan), Đoàn
quân ma (Trần Quốc Toản), Ngai vàng sụp
đổ. C̣n loại truyện t́nh cảm của Vân Nga
như: Ánh sáng đô thành, Cây kiếng vàng…rất
được nữ độc giả hoan nghinh.
Khi giă từ anh Huỳnh
Hoài Lạc (gốc người Long Xuyên), chủ
nhiệm báo Thời Cuộc (thay cố chủ
nhiệm Đinh Xuân Tiếu bị ám sát chết một
lượt với kư giả Nam Quốc Cang), tôi sang
đầu quân cho nhựt báo Tiếng Chuông của ông Đinh
Văn Khai, cũng gốc người Long Xuyên.
C̣n anh An Khê th́ chia tay
với cụ Trần Văn Ân (gốc người
Thốt Nốt, Long Xuyên) sang giúp cho báo Dân Đen
của kư giả Nguyễn Duy Hinh. Thời kỳ
1950-60, kư giả Nguyễn Duy Hinh có biệt tài viết phóng
sự điều tra, rất sôi nổi, anh Hinh lại có
tài «quậy», tạo nên nhiều tin giựt gân, hấp dẫn
độc giả.
Ngoài ra, anh An Khê c̣n lănh
viết feuilleton cho báo Buổi Sáng của Tam Mộc
Mai Lan Quế và báo Công Nhân của kư giả Trần
Tấn Quốc (chủ tịch Tổng Liên Đoàn Lao
Công Trần Quốc Bửu cho mượn manchette). Vào
thời nầy, anh chị Đinh Văn Khai rất
phiền Nguyễn duy Hinh v́ đang cộng tác và
được ưu đăi ở nhựt báo Tiếng
Chuông, anh Hinh tách ra lập báo Dân Đen và đăng một
loạt bài công kích anh Đinh Văn Khai một cách kịch
liệt.
Anh chị chủ nhiệm
báo Tiếng Chuông cũng rất buồn anh Tam Mộc,
bởi anh chủ nhiệm báo Buổi Sáng, ở phụ
tranh hài hước, với bút hiệu Tám Móc hay phụ
họa theo anh Nguyễn Duy Hinh để soi mói đời
tư của anh chị Đinh Văn Khai. Lúc đó,
người em thúc bá với Tam Mộc là tướng Mai
Hữu Xuân có nhiều quyền uy, nên tuy tức tối, anh
chi Khai chẳng dám có phản ứng ǵ!
Trong lúc An Khê có đất
dụng vơ ở ba tờ báo lớn, anh suưt chút nữa
lại làm bể nồi cơm của một phóng viên.
Số là ngoài bút hiệu Vân Nga, tên con gái đầu ḷng,
truyện t́nh cảm của An Khê viết cho Buổi Sáng,
anh c̣n kư tên vợ là Trương Thanh Vân.
Ở ṭa soạn báo
Tiếng Chuông có phóng viên kiêm nhiếp ảnh viên Quốc
Phượng (có khuôn mặt và nụ cười rất
giống với tôi, nên tại ṭa soạn báo Tiếng
Chuông thường xảy ra lắm chuyện nực cười
khi nữ độc giả đi t́m tên thiệt của
Trương Thanh Vân). Thường chủ báo buộc
cộng tác viên không được viết cho báo khác (ngoại
trừ tiểu thuyết gia viết feuilleton và thông tín viên
ăn tiền từng bản tin), huống chi báo Tiếng
Chuông đang căng thẳng với báo Buổi Sáng, nên anh
chị Đinh Văn Khai cằn nhằn Quốc
Phượng» ăn cây nào sao không rào cây đó» lại
nỡ «ăn cơm tôi mà lại tiếp tay kẻ khác
để hại tôi».
Quốc Phượng
thề bán mạng là tên Trương Thanh Vân trên báo Buổi
Sáng không phải của anh, nhưng chủ nhiệm báo
Tiếng Chuông nhứt định không tin, cho người
móc nối với thợ sắp chữ Buổi Sáng đem
bản thảo của Trương Thanh Vân về coi,
nhưng v́ bản thảo đánh máy nên oan t́nh của
Quốc Phượng vẫn không giải tỏa, có
miệng mà chẳng thể kêu oan, mà có kêu nào ai tin!
Một hôm Quốc
Phượng nhờ An Khê chở đi sân Cộng Ḥa xem
đá banh, v́ chiếc xe Lambretta của Quốc Phượng
bị hỏng máy. Nh́n cái plaque ở xe mô tô của An Khê có
mang tên chủ xe là Trương Thanh Vân, hỏi rơ, Quốc
Phượng la lên :
- Trời ơi, ông báo
hại tôi bị nghi oan, suưt bể nồi cơm đây, ông
nội ơi!
Rồi thay v́ nhờ An Khê
đưa vào sân Cộng Ḥa, Quốc Phượng kêu An Khê
chở về đường Gia Long, đến ṭa
soạn Tiếng Chuông để làm sáng tỏ nỗi
oan…Thị Kính.
Sau nầy, khi có dịp tâm
sự với tôi, Quốc Phượng kể lúc ông bà
Đinh Văn Khai giận, nếu không có sự can thiệp
của họa sĩ Phạm Thăng và kư giả Phong
Đạm (cũng như các anh Huyền Vũ, Lê Tân,
Phong Đạm người gốc Phan Thiết, chuyên
phụ trách trang trong. Nhỏ con mà kết duyên một
lượt với hai chị em, sản xuất trên chục
con…) th́ QP đă bị tống ra khỏi báo Tiếng Chuông
rồi !
Chỉ trong khoảng thời
gian từ 1958-1972, An Khê đă viết trên 200 loạt
truyện đủ cỡ, đủ loại, và có lúc, anh
dám lănh viết feuilleton một ngày cho…13 tờ báo. Nhiều
anh em trong làng thấy mỗi ngày, anh và con gái anh thay nhau
chạy giao bài cho các báo, có lúc phải đưa thẳng
bản thảo cho nhà in, v́ ấn công đang ngóng cổ
đợi bài, anh em đă gọi đùa An Khê là phụng
hoàng Lê Thành Các, cua rơ đại tài của làng xe
đạp đă tạo nhiều kỷ lục phi
thường trên lộ tŕnh có nhiều đèo cao dốc
cả!
Mà quả thật, trong làng
văn làng báo từ xưa đến lúc đó, chưa ai
viết nhanh, viết khỏe như An Khê, và trong cuộc
đời sở trường viết feuilleton của An
Khê, có lắm giai đoạn thật ly kỳ đặc
biệt mà anh em chúng tôi c̣n nhớ kỹ.
Hại anh Trần Tấn Quốc gần
nổi khùng
Viết truyện trinh thám,
gián điệp, sau Phú Đức Nguyễn Đức
Nhuận (Châu về hiệp phố), Viên Hoành, Nam
Đ́nh…nhưng trước Phi Long (Bàn tay máu), Bùi
Anh Tuấn (Z28) rất lâu; anh An Khê dành bút hiệu
Nguyễn Bính Long (tên một người anh đă qua
đời) viết một loạt truyện điệp
báo, mật vụ, phản gián (X30 trong lưới nhện)
Sau 1975, Cộng Sản có
cho phát hành một cuốn truyện trinh thám và chúng đă
mượn tên X30 của Nguyễn Bính Long. Đó là
quyển X30 phá lưới có nhắc lại thời
kỳ ông Thiệu khi c̣n là trung úy, tùng sự ở
Huế. Quyển truyện nầy nghe đâu do nhà văn Nguyễn
Minh Lang ở Hà Nội viết, nhưng về sau lại có
hai người khác giành quyền tác giả với
Nguyễn Minh Lang.
Sau đây tôi nhắc
lại chuyện anh An Khê đáp lời mời của kư
giả Trần Tấn Quốc viết truyện Rừng
Sát hấp hối cho báo Công Nhân. Lúc đó là trào chánh
phủ Ngô Đ́nh Diệm, cụ Ngô mới dẹp xong B́nh
Xuyên, đang xúc tiến tổ chức quốc hội
lần 2. An Khê về Rạch Giá ứng cử dân biểu,
nhưng bị ăn gian nên lọt sổ. V́ kẹt ở
Phú Quốc nên phải viết bài gởi về qua « Air
VN » cho nhà báo. Thay v́ đề Trần Tấn
Quốc, chủ nhiệm nhật báo Công Nhân, 216 Gia Long Saigon,
An Khê lại viết ch́nh ́nh ngoài phong b́: Rừng Sát
hấp hối, rồi địa chỉ nhà báo. Có
lẽ An Khê nghĩ rằng đề phong b́ như vậy,
anh chủ nhiệm khi được thơ khỏi
phải mở ra coi mà đưa thẳng cho ấn công
để tranh thủ thời gian không bị trể bài.
Bấy giờ Bộ Thông
Tin uy quyền rất rộng lớn, chế độ
kiểm duyệt báo chí khắt khe, ngoài giám đốc báo
chí trực thuộc Bộ Thông Tin, anh em làng báo c̣n bị
đè nặng do áp lực của cơ quan Mật
vụ. Cơ quan nầy cũng có văn pḥng
đặc trách báo chí mà các ông chủ báo rất ngán hai ông
Thái Đen, Thái Trắng c̣n hơn thợ săn đêm ngán
gặp cọp.
Tại Tổng Nha Bưu
Điện, nhân viên soạn thơ, kiểm duyệt thơ
thấy có một phong b́ dầy cộm có đề chữ
Rừng Sát hấp hối, sợ hỏa tam tinh nên báo
cáo lên trưởng pḥng. Ông nầy ớn da gà không dám
mở ra xem mới tŕnh lên chánh sự vụ, ông nầy
cũng phát hoảng hớt ha hớt hải đi tŕnh ông
phó giám đốc. Ông Phó đưa phong b́ cho ông giám
đốc xem.
Trong lúc đó, ở ṭa
soạn, anh Trần Tấn Quốc ngóng đợi bài
của anh An Khê, v́ anh em ấn công thúc hối, đang
sốt ruột cả mấy bữa th́ được
thư mời khẩn lên gặp Giám đốc Bưu
Điện Saigon. Đến chừng anh Quốc gặp ông
giám đốc Nhà Dây Thép, thư được mở ra,
mới biết đó là truyện dài của An Khê. Ḷng ṿng
cả tuần lễ và dĩ nhiên anh chủ nhiệm báo
Công Nhân phải thay chuyện Rừng Sát hấp hối
bằng một chuyện khác.
Trong làng báo lúc bấy
giờ, anh Trần Tấn Quốc nổi tiếng có tay
nghề cứng, lại vô cùng tôn trọng độc
giả mà phải để bài đăng dang dở, lại
thêm phải mất công mặc đồ lớn đi
gặp chánh quyền khi đang bù đầu «mise »
tờ báo, khiến anh Quốc gần phát khùng, nổi sùng
An Khê luôn!
Thoạt đầu, Nguyễn Bính Thinh
rất bất măn anh B́nh Nguyên Lộc
Phi Vân nghỉ Tiếng Chuông
đi làm cho báo Dân Chúng, Nguyễn Kiên Giang
được ông bà Đinh Văn Khai mời về làm
Tổng thơ kư. Kiên Giang liền mời An Khê về thay Phi
Long (tức Ngọc Sơn) để viết truyện
gián điệp. Nhưng chủ nhiệm báo Tiếng Chuông
lại muốn An Khê viết chuyện dă sử kư là Cửu
Lang v́ bút hiệu nầy được nhiều
độc giả các báo quen biết.
An Khê đánh máy 25 trang bài
tóm lược câu chuyện đưa cho ṭa soạn
Tiếng Chuông. Y ngày hẹn, An Khê đến ṭa báo, hỏi
điều kiện th́ chủ nhiệm và chủ bút
Tiếng Chuông đưa An Khê đi gặp nhà văn B́nh
Nguyên Lộc. Khi đó, B́nh Nguyên Lộc vừa về xem
trang trong cho Tiếng Chuông, sắp xếp lại bài vở,
phụ trang. Gặp An Khê, anh Lộc nói :
- Tôi có đọc các
truyện của anh, từ gián điệp đến dă
sử. Theo tôi, anh viết truyện t́nh cảm ướt
át lâm ly và hấp dẫn lắm. Anh lại có «fond» hơn bà
Tùng Long nhiều, anh yên chí và tự tin đi. Tuần sau, anh
đem bài truyện tâm t́nh đến tôi.
Khi đó, An Khê trong
bụng oán trách anh B́nh Nguyên Lộc v́ từ chủ
nhiệm đến chủ bút đều OK cốt
chuyện, tại sao anh Lộc lại c̣n làm khó dễ? Anh
B́nh Nguyên Lộc c̣n góp ư :
- Bút hiệu Vân Nga,
Trương Thanh Vân đă cũ, Nhuyễn Bính Long th́ có
vẻ đấm đá quá! Anh nên lấy một bút hiệu
mới, không ai biết…là ai mới được! Ḿnh
phải tạo cho độc giả yếu tố bất
ngờ, ṭ ṃ, t́m hiểu...
Rồi chính anh B́nh Nguyên
Lộc đề nghị :
- Anh là một sĩ quan
từng chết hụt trên đoạn đường Qui
Nhơn-Pleiku cùng với tướng Nguyễn Khánh. Theo tôi,
anh nên chọn bút hiệu An Khê để kỷ
niệm cuộc vào sanh ra tử trong cuộc đời binh
nghiệp.
Sau nầy, tại ṭa
soạn báo Tiếng Chuông, có lần anh An Khê nói cho tôi
biết :
- Anh B́nh Nguyên Lộc đă
chơi đ̣n tâm lư, nói tôi không lẽ lại chẳng
thể viết bằng Ngọc Linh, Sĩ trung, Thanh
Thủy, Dương Hà, Trọng Nguyên hay sao? Và khi tiểu
thuyết Người vợ hai lần cưới
được đăng ở báo Tiếng Chuông
dưới bút hiệu An Khê, báo Tiếng Chuông tăng
số bán ở đô thành lên cả ngàn số. Anh Đinh
Văn Khai tươi rói nét mặt, cả anh B́nh Nguyên
Lộc và tôi cũng không ngờ kết quả khả quan
ngoài sức tưởng tượng.
Ba mươi năm
trước, tôi c̣n là một kư giả trẻ trung, nhanh
nhẹn hay chọc đùa anh em ở ṭa soạn. Mỗi
lần thấy anh An Khê cỡi mô tô lại ṭa báo giao bài, tôi
gọi Việt Quang, Trường Sơn, Phong Đạm,
Phạm Thăng rồi nói:
- Ê, người vợ
chưa từng tắm lại ḱa !!
Về sau, soạn giả Thái
Thụy Phong điều đ́nh với An Khê để
lấy cốt chuyện Người vợ hai lần
cưới dựng thành vỡ tuồng Hai chuyến
xe hoa cho Thanh Minh, Thanh Nga. Tại rạp Hưng
Đạo, dù trời mưa, đoàn TMTN đă diễn
vỡ tuồng nầy trọn 19 đêm, đợt sau ba
tuần lễ mà vẫn đông khách nhờ tiểu
thuyết đă đăng báo Tiếng Chuông và tài diễn
xuất của nữ nghệ sĩ Thanh Nga.
Bạn Hoàng Anh Tuấn
nhanh tay lấy cốt chuyện quay phim và nhà xuất
bản Sống Mới cũng hốt bạc bộn bàng khi
xuất bản quyển Người vợ hai lần
cưới.
Một tiểu thuyết
thứ hai của An Khê cũng được đưa lên
sân khấu Thanh Minh, đó là truyện Bơ vơ, do Nhị
Kiều dựng, mà tôi thường gọi đùa là
Bỏ vợ. Một đêm nọ, khi gặp tôi trong
hậu trường Thanh Minh Thanh Nga, An Khê khều tôi
bảo nhỏ :
- Nè, từng mê «kỳ
nữ» Kim Cương, đừng có làng chàng đến
«tài nữ» Thanh Nga nghe, tía nó !
Tôi phá lại An Khê :
- C̣n anh? Coi bộ anh
cũng mê mệt bà Bầu Thơ lắm đó nhe. Và anh nên
nhớ là tôi lớn hơn Thanh Nga nhiều.
An Khê lắc đầu:
- Mà anh lại nhỏ
tuổi và bảnh tẽn hơn…Đổng Lân ! Anh có
đọc truyện nầy không ? «Xin đừng gọi
anh bằng… chú»!
Không chịu thua, tôi hù An
Khê :
- Anh mà chạy theo Bà
Bầu, coi chừng tướng Lam Sơn. Ỏng dữ
lắm, hay bắn bậy lắm đấy!
Vợ tôi đứng bên
cạnh nghe nói, cằn nhằn:
- Anh An Khê thật thà
lắm, đừng phá ảnh.
An Khê phát cà lăm:
- Nè, bồ gi..ỡn
điệu đó, bà xă tôi nghe được bă đô..
ốt xe mô..m.tô của t.. ôi đó !
Những cuộc «đảo chánh» trong làng
báo
Ngoài đời, có
những cuộc đảo chánh, binh biến để
giành quyền lực, c̣n trong làng báo cũng có những
cuộc đảo chánh nữa sao?
Từ thập niên 1960-1970,
trong làng báo miền Nam có xảy ra hai cuộc đảo
chánh làm chấn động dư luận.
Cuộc đảo chánh
thứ nhứt do anh Nguyễn Kiên Giang chủ động.
Từ vai tuồng Tổng thơ kư ṭa báo Tiếng Chuông,
« anh Hai » chiêu dụ Trường Sơn và mấy
cây viết chủ lực về giúp anh Dương Chí Sanh
làm một tờ báo mới (dường như tờ Saigon
Thời Báo?). Nghĩ rằng không phải kư giả chuyên
nghiệp như các anh Nam Đ́nh, Trần Tấn Quốc,
Phạm Việt Tuyền, Vũ Ngọc Các, Tam Mộc,
Hồ Anh, Hà Thành Thọ…, nên nếu ṭa soạn mất thành
phần chủ lực, anh Đinh Văn Khai sẽ phải
sập tiệm tức khắc. Anh Nguyễn Kiên Giang c̣n
điều đ́nh các cây bút chuyên viết feuilleton cúp ngang
xương truyện đang viết cho Tiếng Chuông
để sang viết cho tờ báo mới ra ḷ.
Nhưng anh Giang quên
rằng trong làng báo, có nhiều người tuy không phải
là thợ viết, nhưng lại có lắm sáng kiến, có
tài tổ chức, biết cách điều hành tờ báo.
Trong số nầy có bạn Trương Hồng Sơn
(tổ chức biên tập cho báo Tin sáng) và anh Đinh Văn
Khai.
Có gần gũi anh Đinh
Văn Khai mới biết được biệt tài
của anh. Biết khai thác các tin «local», theo dơi từng
feuilleton từ báo nhà đến báo người để
xem bộ truyện nào ăn khách, và các bài xă luận
đều do ư anh đề ra. Anh cũng đích thân xem
«bản vỗ cuối cùng» trước khi đem tŕnh
bộ Thông tin kiểm duyệt, duyệt xét lại cái «tít»
bài, để khỏi sơ suất có thể bị
đóng cửa (v́ ấn công, đa số c̣n trẻ, hay
trửng giỡn như trường hợp một tờ
báo kia có cái tít : «Cuộc kinh lư của Tổng
Thống Ngô Đ́nh… Chậu», báo hại tờ báo suưt
bị sạt nghiệp)
Để phá anh Đinh
Văn Khai, vợ chồng Nguyễn Kiên Giang
đến nhà An Khê bảo đem tiểu thuyết «Người
yêu không thể cưới» đang đăng dở dang
ở Tiếng Chuông sang Thời Báo. Biết An Khê là
người t́nh cảm, rất yêu quư bạn bè,
Nguyễn Kiên Giang cầm tay bị thương của anh
và nói :
- Tụi ḿnh là bạn
nối khố, không bao giờ bỏ nhau!
An Khê đang lưỡng
lự chưa dứt khoát thái độ th́ anh chị
Đinh Văn Khai đi đ̣n tâm lư cao đến năn
nỉ bác sĩ Nguyễn Bính, thân phụ của An Khê,
nhờ can thiệp v́ nếu Người yêu không thể
cưới bỏ ngang Tiếng Chuông mà sang cưới
nhau ở Thời Báo th́ Tiếng Chuông chắc chết.
Cha mẹ An Khê từ lâu là
độc giả Tiếng Chuông khuyên anh ăn ở sao cho
phải đạo.
T́nh cờ gặp tôi, An Khê
hỏi :
- Ca ơi, mỏa phải
làm sao? Anh chị Khai rất điệu với mỏa, c̣n
Nguyễn Kiên Giang là bạn cũ, cùng dân Rạch Giá, cùng
lận đận từ thời Đọc Thấy
của anh hai Ân.
Tôi đáp :
- Anh và tôi là hai thằng…duy
tâm. Chủ trương của anh em ḿnh giống như
đại ca B́nh Nguyên Lộc, thà người phụ ḿnh
chớ ḿnh đừng phụ người.
Anh B́nh Nguyên Lộc cũng
lên tiếng :
- Có một giải pháp
tốt, không ai phiền hà anh hết. Cứ để nguyên
Người yêu không thể cưới cho Tiếng
Chuông, anh viết một truyện khác cho Nguyễn Kiên Giang.
Thế là An Khê viết
một tiểu thuyết mới tựa là
« Người đàn bà hai tim » cho Thời Báo.
Ngày nào báo ra, hai bà
Dương Chí Sanh, Nguyễn Kiên Giang đều đọc
trước phê b́nh :
- Tiểu thuyết mới
cũng hay mà sao không mùi mẫn hấp dẫn như Người
yêu không thể cưới.
C̣n cuộc đảo chánh
thứ hai xảy ra ở báo Dân Ta của anh Nguyễn
Vỹ.
Người chỉ huy
cuộc đảo chánh là Nguyễn Thế Trung, cựu phát
hành viên và quản lư báo Lẽ Sống. Anh Trung không
phải là kư giả, nhưng có tài phát hành báo, giao dịch
mật thiết với các nhà phát hành như Nam
Cường, Đồng Nai, Thống Nhứt và cặp
rằng phân phối báo.
Là quản lư của Dân Ta,
thấy tờ báo đang bán mạnh, Nguyễn Thế Trung
điều đ́nh với Nguyễn Minh Châu (anh Châu đă có
giấy phép xuất bản Dân Tiến mà chưa có
phương tiện ra báo nên nhường quyền khai thác
cho Nguyễn Thế Trung) để ra báo Dân Tiến và kéo
cả ban biên tập Dân Ta về Dân Tiến.
Buổi sáng, Nguyễn
Vỹ ôm cartable đến ṭa báo làm việc, chưng
hửng khi thấy ṭa soạn vắng tanh, trước
sự việc như vậy chỉ c̣n biết kêu trời.
Báo Dân Ta phải tự đ́nh bản cả tuần,
nhưng khi tái bản bị mất trớn, mất
độc giả, lỗ lả nặng nề.